سرطان دهانه رحم: علائم و تشخیص

سرطان دهانه رحم، سرطان سلول‌های دهانه رحم است. انجام معاینات منظم زنان، انجام تست پاپ‌اسمیر و رابطه جنسی ایمن، مهم‌ترین اقداماتی است که می‌توانید در جهت پیشگیری از سرطان دهانه رحم انجام دهید. جراحی، پرتودرمانی و شیمی درمانی، درمان‌های اصلی این نوع سرطان به شمار می‌روند، که در کلینیک‌های معتبر، توسط پزشکان متخصص انجام می‌شوند.

علل سرطان دهانه رحم

زمانی سرطان دهانه رحم شروع می‌شود که سلول‌های سالم در دهانه رحم، تغییراتی (جهش) در DNA خود ایجاد کنند. سلول DNA، حاوی دستورالعمل‌هایی است که به سلول می‌گوید چه کاری انجام دهند. سلول‌های سالم با سرعت مشخصی، رشد و تکثیر می‌یابند و در نهایت، در زمان مشخصی می‌میرند. جهش‌ها به سلول‌ها می‌گویند که رشد و تکثیرِ خارج از کنترل داشته باشند و نمی‌میرند.

سلول‌های غیرطبیعی، تجمع یافته و یک توده (تومور) را تشکیل می‌دهند. سلول‌های سرطانی، به بافت‌های مجاور حمله می‌کنند، می‌توانند از تومور جدا شوند و در سایر نقاط بدن پخش شوند (متاستاز). مشخص نیست که چه چیزی باعث ایجاد سرطان‌های زنان همچون سرطان رحم می‌شود؛ اما مسلم است که HPV در ایجاد آن نقش دارد.

HPV بسیار شایع است و اکثر افراد مبتلا به این ویروس، هرگز به سرطان مبتلا نمی‌شوند. این بدان معنی است که عوامل دیگری از قبیل محیط یا انتخاب‌های مربوط به سبک زندگی، تعیین کننده این است که آیا شما به سرطان دهانه رحم مبتلا خواهید شد یا خیر.

انواع سرطان دهانه رحم

تشخیص نوع سرطان، به تعیین پیش‌آگهی و درمان شما کمک می‌کند. اصلی‌ترین انواع سرطان دهانه رحم عبارتند از:

اولین نوع اصلی، سرطان سلول سنگ‌فرشی

این نوع سرطان، در سلول‌های نازک و مسطح (سلول‌های سنگفرشی) پوشاننده شده قسمت بیرونی دهانه رحم که به داخل واژن می‌رود، شروع می‌شود. بیشتر سرطان‌های دهانه رحم، از نوع کارسینوم سلول سنگفرشی هستند.

دومین نوع اصلی، آدنوکارسینوم

این نوع از سرطان دهانه رحم، در سلول‌های غده‌ای ستونی شکل شروع می‌شود که کانال دهانه رحم را پوشانده‌اند. گاهی اوقات، هر دو نوع سلول، در ایجاد سرطان‌های ناحیه رحم، نقش دارند. سرطان در سایر سلول‌های دهانه رحم، به ندرت رخ می‌دهد.

چگونگی تشخیص سرطان دهانه رحم

مهم‌ترین پیشرفت در غربالگری و تشخیص سرطان رحم، استفاده گسترده‌تر از تست پاپانیکولائو (پاپ‌اسمیر) و تست HPV پرخطر است. آزمایش پاپ‌اسمیر، یکی از روش‌هایی است که برای تشخیص ضایعات پیش سرطانی یا سرطانی در دهانه رحم انجام می‌شود. این تست به صورت سرپایی و در حین معاینه لگن، از دهانه رحم گرفته می‌شود.

به این صورت که، یکسری سلول توسط یک براش از دهانه رحم گرفته شده و برای آزمایش پاتولوژی ارسال می‌شود؛ تا بررسی گردد. در صورتی که نتیجه نرمال باشد، تست‌های غربالگری پاپ اسمیر، به صورت سالیانه (هر دو سال یکبار یا سالانه) بسته به شرایط فرد، از نظر پزشک، تکرار می‌شود. اما در صورتی که نتیجه طبیعی نباشد، لازم است پزشک برخی اقدامات ضروری دیگر را انجام دهد.

برداشتن حلقه الکتروسرجری

در روش برداشتن حلقه الکتروسرجری (LEEP)، پزشک از یک حلقه سیم برق‌دار برای گرفتن نمونه بافت از دهانه رحم استفاده می‌کند. پزشک می‌تواند در اتاق عمل، در حالی که شما تحت بیهوشی عمومی هستید، یک کانیزاسیون (برداشتن بخشی از دهانه رحم) را انجام دهد. همچنین، پزشک ممکن است از LEEP، اسکالپل (کونیزاسیون چاقوی سرد)، یا لیزر استفاده کند. این روش هم سرپایی است؛ بنابراین فرد می‌تواند همان روز به منزل بازگردد.

تست زگیل تناسلی

یکی از تست‌هایی که بعد از پاپ اسمیر انجام می‌شود، تست زگیل تناسلی (کم خطر و پرخطر) است. برای تشخیص این زگیل هم، همچون فرایند تست پاپ اسمیر باید انجام شود و برای بررسی، به آزمایشگاه ارسال گردد.

کولپوسکوپی

از دیگر اقداماتی که باید بعد از تست پاپ اسمیر انجام داد، کولپوسکوپی است. در این روش از یک دوربین، همانطور که برای معاینه لگن استفاده می‌شود، استفاده شده و نتیجه مورد بررسی قرار می‌گیرد. دوربین استفاده شده در این روش، کولپوسکوپ نام داشته و از یک بزرگنمایی خیلی زیادی برخوردار است. دهانه رحم با یک رنگ بی‌ضرر برای بدن رن آمیزی می‌شود و با کولپوسکوپ، دهانه رحم توسط پزشک مشاهده می‌شود.

در صورتی که ناحیه‌ای غیر طبیعی باشد، به صورت سرپایی یک نمونه برداری انجام شده و به آزمایشگاه ارسال می‌شود. 10 دقیقه بیشتر برای انجام این کار لازم نیست نیازی به مراقبت خاصی هم قبل از کولپوسکوپی ندارد. فقط خانم‌هایی که اقدام به انجام کولپوسکوپی می‌نمایند، بهتر است 24 تا 48 ساعت از برقراری رابطه جنسی اجتناب نمایند.

در مطب خانم دکتر میترا عبدلی متخصص زنان و زایمان، هر دوی این روش‌ها به صورت سرپایی انجام می‌شود. تنها نیاز به 20 دقیقه زمان دارند و به سرعت قابلیت انجام دارند. از این رو بیماران در همان جلسه اول مراجعه، می‌توانند کولپوسکوپی انجام دهند و بیماران شهرستانی دیگر نیازی به تردد مداوم به مطب نخواهند داشت.

تغییرات پیش‌سرطانی

تغییرات غیرمعمول در سلول‌های سطح دهانه رحم، معمولاً «ضایعات داخل اپیتلیال سنگفرشی» نامیده می‌شوند. «ضایعه» به معنای ناحیه‌ای از بافت غیرمعمول است؛ به عبارت دیگر، یعنی اینکه این سلول‌ها، فقط در لایه‌ای سطحی، قرار دارند. این‌ها سلول‌های پیش‌سرطانی هستند که ممکن است طی ماه‌ها یا سال‌ها، سرطانی نشوند یا به لایه‌های عمیق‌تر بافت، حمله نکنند.

سرطان مهاجم

اگر روش بیوپسی، نشان دهنده سرطان دهانه رحم باشد، پزشک شما احتمالاً آزمایش‌های بیشتری را انجام می‌دهد تا ببیند آیا گسترش یافته است یا خیر. آن‌ها عبارتند از:

رادیوگرافی قفسه سینه، جهت بررسی ریه‌های شما
آزمایش خون برای مشاهده اینکه آیا به کبد شما سرایت کرده است یا خیر. ممکن است یک سی تی اسکن برای بررسی دقیق‌تر نتایج داشته باشید.
پیلوگرام داخل وریدی (IVP) یا سی‌تی‌اسکن، برای مشاهده دستگاه ادراری شما. سیستوسکوپی می‌تواند مثانه و مجرای ادرار شما را بررسی کند.
کولپوسکوپی برای مشاهده واژن شما
یک پروکتوسیگموئیدوسکوپی و تنقیه باریم، برای بررسی رکتوم شما
CT، MRI، یا PET اسکن غدد لنفاوی شما

پزشک شما از این آزمایش‌ها برای مرحله‌بندی سرطان با توجه به بزرگی ضایعات، عمق آن‌ها و میزان گسترش آن‌ها استفاده می‌کند. سرطان دهانه رحم از مرحله 0 (کم‌ترین شدت) تا مرحله 4 (بیماری متاستاتیک یا شدیدترین) متغیر است.

عوامل خطر سرطان رحم

عوامل خطر ایجاد سرطان دهانه رحم عبارتند از:

شرکای جنسی زیاد

هر چه تعداد شرکای جنسی شما بیشتر باشد و تعداد شرکای جنسی، شریک جنسی شما بیشتر باشد، شانس شما برای ابتلا به HPV افزایش می‌یابد.

فعالیت جنسی اولیه

داشتن رابطه جنسی در سنین پایین، خطر ابتلا به HPV را افزایش می‌دهد.

سایر عفونت‌های مقاربتی

ابتلا به سایر بیماری‌های مقاربتی، مانند کلامیدیا، سوزاک، سیفلیس و HIV/AIDS، خطر ابتلا به HPV را افزایش می‌دهد.

سیستم ایمنی ضعیف

اگر سیستم ایمنی بدن شما به دلیل بیماری دیگری ضعیف شده باشد و به HPV مبتلا باشید، ممکن است احتمال ابتلا به سرطان دهانه رحم افزایش یابد.

سیگار کشیدن

سیگار کشیدن با سرطان سلول سنگفرشی دهانه رحم مرتبط است.

پیشگیری از بروز سرطان در دهانه رحم

به منظور کاهش خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم، این اقدامات را در نظر داشته باشید:

از پزشک خود در مورد واکسن زگیل تناسلی HPV سوال کنید. دریافت واکسن برای جلوگیری از عفونت HPV ممکن است خطر ابتلا به سرطان ناحیه رحم و سایر سرطان‌های مرتبط با HPV را کاهش دهد. از پزشک خود بپرسید که آیا واکسن HPV برای شما مناسب است یا خیر. تست پاپ‌اسمیر را، به صورت مرتب انجام دهید.

تست پاپ‌اسمیر می‌تواند شرایط پیش‌سرطانی دهانه رحم را تشخیص دهد؛ بنابراین می‌توانیم آن‌ها را تحت نظر قرار داده و یا درمان کنید تا از ایجاد سرطان دهانه رحم، جلوگیری نمایید. اکثر سازمان‌های پزشکی پیشنهاد می‌کنند که انجام آزمایش پاپ‌اسمیر را از سن ۲۱ سالگی شروع کنید و هر چند سال یک بار، آن را تکرار کنید.

رابطه جنسی ایمن را تمرین کنید. با انجام اقداماتی برای جلوگیری از عفونت‌های مقاربتی، مانند استفاده از کاندوم در هر بار رابطه جنسی و محدود کردن تعداد شرکای جنسی، خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را کاهش دهید. سیگار نکشید. اگر سیگار می‌کشید، با پزشک خود در مورد راهکارهایی برای کمک به ترک سیگار صحبت کنید.

جمع‌بندی

سرطان، بیماری‌ای است که در آن سلول‌های بدن بدون کنترل رشد می‌کنند. هنگامی که سرطان در دهانه رحم شروع می‌شود، « سرطان دهانه رحم » نامیده می‌شود. این نوع سرطان، ساده‌ترین نوع سرطان زنان برای پیشگیری با آزمایش پاپ‌اسمیر و پیگیری منظم است. همچنین در صورت تشخیص به موقع، بسیار قابلیت درمان دارد. افرادی که به این نوع سرطان مبتلا هستند، می‌توانند با مراجعه به مطب دکتر میترا عبدلی متخصص زنان و زایمان، با روش‌های مناسب و مطلوب اقدام به تشخیص و درمان این بیماری نمایند.

سوال‌های متداول

شایع‌ترین علائم و نشانه‌های سرطان دهانه رحم چیست؟

مراحل اولیه سرطان، معمولاً با علائم همراه نیست و به سختی قابل تشخیص است. بروز اولین علائم سرطان، ممکن است چندین سال طول بکشد. یافتن سلول‌های غیرطبیعی در طی غربالگری سرطان دهانه رحم، بهترین راه برای جلوگیری از سرطان دهانه رحم است.

علائم سرطان دهانه رحم چیست؟

ممکن است که سرطان دهانه رحم، علائم و نشانه‌هایی را در مراحل اولیه خود ایجاد نکند. سرطان پیشرفته دهانه رحم ممکن است باعث خونریزی یا ترشحات غیرطبیعی از واژن شود، مانند خونریزی بعد از رابطه جنسی یا خونریزی یا لکه بینی بین دوره‌های عادت ماهانه.

درد سرطان دهانه رحم چگونه است؟

درد ناشی از سرطان دهانه رحم ممکن است در مراحل اولیه بیماری چندان احساس نشود. همانطور که سرطان پیشرفت می‌کند و به بافت‌ها و اندام‌های مجاور گسترش می‌یابد، ممکن است درد در لگن خود احساس کنید یا مشکلات ادراری داشته باشید. سایر افراد به طور کلی احساس ناخوشی، خستگی یا از دست دادن اشتها در خود می‌کنند.

سرطان دهانه رحم چگونه درمان می‌شود؟

تیم پزشکی درمان سرطان دهانه رحم، شامل یک متخصص انکولوژی زنان (پزشکی که در سرطان‌های اندام‌های تناسلی زنانه تخصص دارد) می‌شود. درمان توصیه شده برای سرطان، بر اساس عوامل زیادی زیادی از جمله مرحله بیماری، سن و سلامت عمومی شما و اگر می‌خواهید در آینده صاحب فرزند شوید، تعیین می‌شود. روش‌های درمان سرطان دهانه رحم عبارتند از پرتو درمانی، شیمی درمانی، جراحی، درمان هدفمند و ایمونوتراپی.

چه چیزی باعث سرطان در ناحیه دهانه رحم می‌شود؟

عامل ایجاد سرطان دهانه رحم، «ویروس پاپیلومای انسانی» یا به اختصار HPV است. HPV معمولاً از طریق تماس جنسی منتقل می‌شود و می‌تواند باعث ایجاد عفونت در دهانه رحم و سلول‌های پیش‌سرطانی شود. گاهی اوقات اگر سلول‌های پیش‌سرطانی، به موقع شناسایی و درمان نشوند، ممکن است به سرطان تبدیل شوند.