در دنیایی که امروز در آن زندگی می‌کنیم، نازایی و ناباروری یک امر درمان شدنی است. تکنیک‌های جدیدی برای درمان ناباروری وجود دارد که بسته به علت ناباروری در زوجین توسط پزشک مورد استفاده قرار می‌گیرند. به روش‌های نوین درمان نازایی و ناباروری در خانم‌ها و آقایان نگاه مختصری خواهیم داشت.
ارزیابی های قبل از شروع درمان نازایی
- آنالیز مایع منی
- اطمینان از وجود تخم گذاری
- اطمینان از باز بودن لوله ها
- ایمنی علیه سرخجه
علل ناباروری
ناباروری علت های مختلفی دارد که در زیر به علل اصلی آن اشاره می شود.
- فاکتور مردانه
- کم شدن ذخایر تخمدان
- اختلالات تخمک گذاری
- آسیب های لوله ای، انسداد لوله و یا چسبندگی های اطراف لوله مانند آندومتریوز
- فاکتورهای رحمی
- اختلالات سیستمیک، عفونت ها، بیماری های مزمن
- علل لگنی
- علل غیر قابل توجیه
- تغییرات هورمونی
- مشکلات دهانه رحم
تعداد بسیاری از بیماران دچار نازایی مطلق هستند که ممکن است به دلیل از بین رفتن برگشت ناپذیر سلول های جنسی دارای عملکرد هر یک از زوجین و یا فقدان یکی از ساختمان های تولید مثلی در آنها باشد. این افراد باید در زمینه گزینه های فرزند خواندگی، استفاده از سلول های جنسی اهدایی و یا رحم جایگزین مشاوره شوند.
بسیاری از زوجین مبتلا به کاهش قدرت باروری هستند. به همین دلیل اغلب زوجین با گذشت زمان به طور خودبخود باردار می شوند. به دلیل پایین بودن توانایی لقاح در افراد دچار کاهش قدرت باروری، انجام اقدامات درمانی الزامی است.
روش های درمان ناباروری
- دارو درمانی برای افزایش تخمک گذاری
با توجه به وضعیت زوجین داروهایی برای تحریک تخمدان ها و به جهت تولید تخمک های بیشتر تجویز می شود. این داروها یا به صورت خوراکی استفاده می شود و یا به صورت تزریقی.
یکی از داروهای رایج برای این مشکل داروی خوراکی کلومیفن است که یک آنتی استروژن است. این دارو برای تحریک تخمدان ها و فرآیند تخمک گذاری مورد استفاده قرار می گیرد و مستقیما روی هیپوتالاموس مغز اثر می گذارد. گونادوتروپین متداول ترین داروی تزریقی برای افزایش تخمک گذاری می باشد.
- درمان ناباروری با IVF
از این روش با نام درمان قطعی ناباروری یاد می شود. در این روش عمل لقاح در بیرون از بدن زن صورت می گیرد. در این روش نمونه ای از اسپرم های مرد و تخمک زن گرفته و عمل لقاح در محیط آزمایشگاهی انجام می گیرد.
این روش برای زمانی پیشنهاد می شود که لوله های فالوپ آسیب دیده باشند. در این روش نمونه گیری از تخمک ها به صورت مستقیم از تخمدان انجام می شود. بعد از اینکه عمل لقاح انجام شد و تخمک ها بارور شدند، طبق تشخیص پزشک یک یا چند تخمک که بارور شده اند به رحم زن منتقل می شود و در دیواره رحم قرار می گیرند و بعد از گذشت مدت زمان مشخصی تست بارداری گرفته می شود.
- درمان ناباروری با IUI
در این روش که به آن فرآیند شتسشوی اسپرم نیز گفته می شود، از اسپرم مرد نمونه گیری صورت می گیرد و بهترین اسپرم ها را جدا و آماده می کنند. بعد از آن، اسپرم های آماده شده را به داخل رحم زن منتقل می کنند و در ناحیه لوله های فالوپ جایگذاری می کنند. این روش توسط یک لوله باریک و نرم انجام می شود و بدون درد می باشد. در این روش اسپرم ها باید سالم باشند و خوب تحریک شود تا تخمک ها بارور شوند.
- درمان ناباروری با میکرواینجکشنICSI
از این روش زمانی استفاده می کنند که اسپرم های سالم مرد کم باشد. روش ICSI تقریبا شبیه روش IVF است با این تفاوت که اسپرم های سالم باید با دقت بیشتری درون تخمک تزریق شوند که این کار باعث می شود شانس باروری تخمک ها به میزان زیادی افزایش پیدا کند. تخمک ها در این روش مانند روش IVF بعد از بارور شدن، به داخل رحم مادر انتقال پیدا می کنند.
امروزه حتی در روش IVF، از این روش برای لقاح استفاده می شود تا شانس بارداری بیشتر باشد.
- روش GIFT و ZIFT
در این روش نیز تخمک ها از تخمدان گرفته شده و در محیط آزمایشگاهی با اسپرم ترکیب شده و به رحم انتقال داده می شوند. در روش ZIFT، تخمک های بارور شده به مدت ۲۴ ساعت بعد از لقاح وارد رحم می شود ولی در روش GIFT، اسپرم و تخمک با هم ترکیب و مستقیما درون لوله رحم قرار می گیرد. شانس باروری در این روش به اندازه IVF می باشد.
در مواردی که روش IVF برای بیمار جوابگو نباشد، پزشک از این روش ها به دلیل نزدیک بودن به حالت طبیعی، استفاده می کند ولی این دو روش در درمان ناباروری زیاد متداول نیست.
- اهدا کردن تخمک
در زنانی که سن آنها بالای ۴۰ سال است و دچار نارسایی تخمدان هستند و تخمدان ها به درستی کار نمی کند و یا اینکه تخمک ها کیفیت بالایی ندارند ولی رحم آنها طبیعی است، از روش اهدای تخمک باردار می شوند. به این منظور تخمک ها در فرد اهدا کننده با مصرف داروهای باروری و تحرک کننده تخمک ها، استخراج شده و با اسپرم همسر دریافت کننده ترکیب شده و بعد از لقاح در آزمایشگاه به رحم مادر منتقل می شود.
- رحم جایگزین
از این روش برای زمانی که زنان مشکل رحمی داشته باشند و امکان بارداری ندارند، استفاده می شود. در این روش تخمک زن و اسپرم مرد در آزمایشگاه با هم ترکیب شده بعد از انجام لقاح، تخمک ها به رحم فرد اهدا کننده رحم منتقل می شود و جنین در رحم زن دیگری رشد کرده و متولد می شود.
- لاپاراسکوپی
در زنانی که مشکلاتی در ناحیه دستگاه تناسلی و لوله های رحم دارند، پزشک از این روش برای بازسازی و رفع مشکل اندام های تناسلی استفاده می کند. ممکن است بعد از رفع این مشکلات پزشک تشخیص دهد که روش IVF برای بارداری مورد نیاز است.
- هیستروسکوپی
عمل هیستروسکوپی رحم برای رفع مشکلات رحمی مثل تومورهای فیبروئیدی و پولیپ یا مشکلات لوله های رحمی استفاده می شود.
نتیجه گیری
روش های تشخیص و درمان ناباروری در افراد مختلف، متفاوت است و با توجه به علت ناباروری از سمت مرد یا زن، بهترین روش برای درمان ناباروری انتخاب می شود.
لازم است زوجین در فرآیند درمان ناباروری صبور بوده و خونسردی خود را حفظ نمایند و ناامید نشوند.
