هنگامی‌که یک خانم باردار می‌شود تغییرات هورمونی سطح انسولین کاهش می‌یابد. کاهش انسولین، میزان قند خون را افزایش داده و باعث ایجاد دیابت بارداری می‌شود؛ به‌عبارت‌دیگر دیابت بارداری وضعیتی است که سطح قند خون در اواخر دوران بارداری افزایش پیدا می‌کند. افزایش تشنگی، تکرر ادرار، خستگی و…ازجمله علائم ابتلا به دیابت بارداری هستند که اگر درمان نشوند، احتمال خطر برای مادر و جنین وجود دارد. بااینکه دیابت بارداری عوارض بارداری را افزایش می‌دهد، ولی اکثر زنان مبتلا با مراقبت‌های صحیح و درمان مناسب می‌توانند دوران بارداری را بدون خطر سپری کرده و نوزاد سالمی به دنیا بیاورند. در این مقاله قصد داریم درباره دیابت دوران بارداری و راه های کنترل آن صحبت کنیم.
دیابت بارداری چیست؟
در زمان بارداری احتمال اینکه سطح قند خون برخی از خانم‌ها افزایش یابد، وجود دارد. این وضعیت که با نام دیابت دوران بارداری نیز شناخته می‌شود، بین هفته‌های ۲۴ تا ۲۸ بارداری رخ می‌دهد. ابتلا به دیابت بارداری به این معنی نیست که قبلاً دیابت داشته‌اید یا بعد از آن دچار دیابت شده‌اید. قند بارداری خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را در آینده افزایش می‌دهد؛ به همین خاطر اگر به‌خوبی مدیریت نشود، احتمال اینکه کودک به قند خون بالا مبتلا شود زیاد است.
علائم ابتلا به دیابت بارداری
دیابت بارداری به‌طورمعمول هیچ علامت قابل توجهی ندارد و بیشتر مواقع در طی غربالگری و بررسی میزان قند خون تشخیص داده می‌شود. اگر قند خون بیش‌ازحد افزایش یابد ممکن است خانم‌های باردار با علائم زیر مواجه شوند:
- تشنگی زیاد
- تکرر ادرار
- پر ادراری
- خشکی دهان
- خستگی مزمن
- تاری دید
- حالت تهوع
- عفونت‌های داخلی
- عفونت‌های پوستی
- قارچ در ناحیه واژینال و مثانه
- احساس خارش در ناحیه تناسلی
انواع دیابت بارداری
در دوران بارداری به دلیل رعایت نکردن رژیم غذایی برخی از خانم‌های حامله به دیابت دوران بارداری مبتلا می‌شوند. به‌صورت کلی دیابت در دوران بارداری به دو گروه زیر تقسیم می‌شود:
- کلاس A1 نوعی قند بارداری است که فقط از طریق رژیم غذایی می‌توان کنترل کرد.
- کلاس A2 برای توصیف دیابت بارداری استفاده می‌شود که در آن از انسولین و سایر داروهای خوراکی برای کنترل بیماری استفاده می‌شود.
علل بروز دیابت دوران بارداری
هورمون انسولین، گلوکز موجود در غذا را تجزیه کرده و به سلول‌ها می‌رساند. اگر این هورمون به‌خوبی وظیفه خود را ایفا نکند یا به اندازه کافی تولید نشود، قند خون انباشته شده و منجر به بروز دیابت خواهد شد. تغییرات هورمونی در دوران بارداری می‌تواند در عملکرد انسولین اختلال ایجاد کند. ژنتیک، اضافه وزن و چاقی مادر در ابتلا به دیابت بارداری دخیل هستند. از دیگر علل بروز دیابت دوران بارداری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سن بالای مادر (۴۰ سال به بالا)
- عدم تحرک و فعالیت ورزشی مادر
- سابقه ابتلا به دیابت بارداری مادر در بارداری‌های قبل
- زایمان نوزادی با وزن ۴ یا ۵ کیلوگرم در زایمان‌های قبلی
- ابتلای مادر به بیماری‌هایی همچون: سندرم تخمدان پلی کیستیک
- انجام جراحی‌های لاغری مثل بای پس معده قبل از بارداری
- ابتلای مادر به بیماری‌هایی نظیر دیابت، بیماری‌های قلبی و فشارخون بالا
راه های جلوگیری از ابتلا به دیابت بارداری
از نظر پزشکان، برای جلوگیری از دیابت دوران بارداری هیچ تضمینی وجود ندارد ولی داشتن عادات غذایی سالم قبل و بعد از بارداری احتمال خطر ابتلا به دیابت بارداری را کاهش دهد. در ادامه به چند مورد از راه‌های پیشگیری از ابتلا به دیابت بارداری اشاره می‌کنیم:
خوردن غذاهای سالم
غذاهایی که پر فیبر، کم‌چرب و کم‌کالری هستند را برای رژیم غذایی خود انتخاب کنید. میوه، سبزیجات و غلات به وفور مصرف کنید. از مصرف بیش‌ازحد مواد غذایی حاوی کربوهیدرات و چربی‌های اشباع شده پرهیز کنید.
انجام فعالیت بدنی کامل
قبل و حین بارداری انجام فعالیت‌های ورزشی منظم می‌تواند از شما در برابر ابتلا به دیابت بارداری محافظت کند؛ از همین رو سعی کنید در طول روزهای هفته حدود ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی مثل پیاده‌روی داشته باشید.
شروع بارداری با رنج وزنی مناسب
اگر قصد دارید اقدام به بارداری کنید، وزن خود را قبل از بارداری کاهش دهید تا بارداری سالم‌تری داشته باشید.
افزایش وزن طبیعی در دوران بارداری
در دوران بارداری افزایش وزن سریع و بیش‌ازحد می‌تواند، احتمال ابتلا به دیابت دوران بارداری را افزایش دهد؛ به همین علت به خانم‌های باردار توصیه می‌شود، رژیم غذایی مناسب و فعالیت بدنی منظم داشته باشند.
مصرف پروتئین بیشتر
استفاده از پروتئین در کنار کربوهیدرات، به تعادل سطح قند خون کمک زیادی می‌کند؛ بنابراین زنان باردار باید سعی کنند مواد غذایی مغذی و سرشار از پروتئین مثل ماهی، مرغ، بوقلمون، تخم‌مرغ، لوبیا، آجیل، مغز و حبوبات مصرف کنند.
در چه کسانی احتمال بروز دیابت بارداری وجود دارد؟
خانم‌های که شرایط زیر را داشته باشند، ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به دیابت بارداری باشند:
- فشارخون بالا
- بارداری چندقلو
- اضافه وزن قبل از بارداری
- سقط جنین یا مرده زایی در زایمان‌های قبلی
- ابتلای یکی از اعضای خانواده به دیابت
- افزایش وزن بیش‌ازحد در دوران بارداری
- مصرف استروئیدهایی مثل گلکوکورتیکوئید
- داشتن نژاد آمریکایی، آفریقایی، آسیایی، اسپانیایی تبار یا بومی هاوایی.
مراجعه به پزشک
در توضیحات فوق درباره دیابت بارداری و راه‌های کنترل آن صحبت کردیم و گفتیم که دیابت بارداری هنگامی رخ می‌دهد که گلوکز بیش‌ازحد در خون وجود داشته باشد. دیابت بارداری می‌تواند با علائمی مثل افزایش تشنگی، تکرر ادرار و خستگی همراه باشد. چنانچه این بیماری درمان نشود، ممکن است خطراتی برای مادر و نوزاد داشته باشد. با انجام چند آزمایش خون ساده می‌توان به‌راحتی این بیماری را تشخیص داد. مشورت با یک پزشک متخصص می‌تواند در تشخیص و درمان دیابت بارداری به شما کمک کند. دکتر میترا عبدلی جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی ازجمله پزشکانی هستند که با ارائه راهکارها و رژیم غذایی مناسب می‌توانند از ابتلا به دیابت بارداری جلوگیری کنند. برای دریافت نوبت ویزیت حضوری و مشاوره آنلاین می‌توانید با شماره‌های درج شده در سایت تماس بگیرید.
