آیا میدانید بهطور میانگین هرسال ۱۵ میلیون نوزاد زودتر از زمان مقرر به دنیا میآیند؟ به این معنی که از هر ده نوزاد یکی نارس به دنیا میآید؛ از همین رو یکی از دغدغهها و نگرانیهای زوجین بهویژه مادران جوانی که در انتظار فرزندشان هستند، تولد نوزاد پیش از زمان موعد است. روزانه تعداد زیادی نوزاد به شکل نارس یا زودرس به دنیا میآیند که علت آن بیشتر به چاقی و اضافه وزن بیشازحد مادر برمیگردد. نوزاد هرچقدر زودتر به دنیا بیاید باید مدت زیادی در بیمارستان بماند؛ زیرا بدن نوزاد هنوز تکامل نیافته و خطر مرگ او را تهدید میکند. این آمار نگرانکننده نشان میدهد که خانمها باید با مشاهده علائمی که در ادامه خواهیم گفت به پزشک مراجعه کنند تا راهکارهای درمانی برای پیشگیری از زایمان زودرس ارائه دهد. در این مقاله میخواهیم درباره زایمان زودرس صحبت کنیم.
منظور از زایمان زودرس چیست؟
بارداری طبیعی حدود ۴۰ هفته طول میکشد اما گاهی اوقات به دلایلی نوزاد پیش از زمان تعیینشده به دنیا میآید که به آن زایمان زودرس میگویند یا بهعبارتیدیگر زایمان زودرس زمانی اتفاق میافتد که قبل از هفته ۳۷ بارداری انقباضات رحم شروع و منجر به گشادی دهانه رحم شود. زایمان زودرس بر اساس زمانی که اتفاق میافتد به سه دسته تقسیم میشود که به شرح زیر است:
- کمتر از هفته ۲۸ بارداری، بهشدت نارس
- ۲۸ تا ۳۲ هفته بارداری، خیلی زودرس
- ۳۲ تا ۳۷ هفته بارداری، متوسط تا زودرس
بنابراین اگر نوزادی بین هفتههای ۲۰ تا ۳۷ بارداری به دنیا بیاید، به این معنی است که زایمان زودرس اتفاق افتاده، زایمان هرچقدر زودتر رخ دهد مشکلات بیشتری در پی خواهد داشت. لازم به ذکر است که زایمان قبل از هفته ۲۸ بارداری خطرناکترین زایمان محسوب میشود که احتمال زنده ماندن نوزاد خیلی کم است.
علل زایمان زودرس چیست؟
بهطور قطعی نمیتوان علل زایمان زودرس را تشخیص داد، اما آمارها نشان میدهند شایعترین دلایلی که سبب زایمان زودرس میشوند به شرح زیر است:
مشکلات دهانه رحم
یکی از دلایلی که موجب زایمان زودرس میشود، مشکلات رحمی است که درگذشته با آن مواجه بودهاید. این مشکل باعث میشود رحم توانایی لازم برای نگهداری بچه را نداشته باشد و رحم زودتر باز شود.
دیابت، فشارخون و اختلالات هورمونی
اگر بدن گلوکز زیادی ترشح کند، دیابت بارداری اتفاق میافتد؛ همچنین فشارخون بالا در دوران بارداری موجب میشود خون به دیواره رگهای خونی فشار زیادی وارد کند و با این کار قلب مادر و سلامتی جنین به خطر بیفتد. اختلال هورمونی هم همان مشکلات تیروئیدی است که مادران باردار طی دوران بارداری باید به آن توجه ویژهای داشته باشند.
چاقی و اضافه وزن بالا
برای اینکه زایمان زودرس اتفاق نیفتد مادران باردار باید وزن مناسبی داشته باشند؛ زیرا یکی از عوامل اصلی زایمان زودرس، اضافه وزن است. بهطورقطع همه شما شنیدهاید که چاقی مادر تمام بیماریها است؛ از همین رو اگر وزن ایده آلی نداشته باشید و بخواهید برای بارداری اقدام کنید، بهسختی میتوان بیماری دیابت و فشارخون را کنترل کرد.
سابقه به دنیا آوردن نوزاد نارس در گذشته
خانمی که قبلاً زایمان زودرس داشته احتمال اینکه در زایمان بعدی نیز نوزاد نارس به دنیا بیاورد زیاد است.
نارس به دنیا آمدن یکی از والدین
ژنتیک نیز در زایمان زودرس تأثیر دارد بهگونهای که اگر یکی از زوجین نارس به دنیا آمده باشند احتمال اینکه نوزادشان نیز زودتر به دنیا بیاید زیاد است.
مصرف دخانیات یا مواد مخدر
تحقیقات زیادی نشان داده است که مصرف دخانیات یا مواد مخدر در زمان بارداری باعث وزن پایین نوزاد، تأخیر در رشد ذهنی و جسمی و زایمان زودرس میشود.
باردار بودن دوقلو یا چندقلو
برخی مواقع که مادر چندقلو باردار است رحم تحمل وزن دو نوزاد یا بالاتر را ندارد؛ به خاطر همین ممکن است زودتر از زمان مقرر رحم گشاد شده و یکی از نوزادان یا هر دو زودتر به دنیا بیایند.
زایمان زودرس چه علائمی دارد؟
از جمله علائمی که نشان میدهد بین هفتههای ۲۲ تا ۳۷ بارداری در موقعیت زایمان زودرس قرارگرفتهاید به شرح زیر است:
- هر ده دقیقه یکبار انقباض رحمی داشته باشید.
- ترشحات واژن افزایش پیدا کند.
- از واژن ترشحات رنگی، خون یا مایعات خارج شود.
- پارگی کیسه آب رخ دهد.
- حرکات جنین بهصورت ناگهانی کاهش پیدا کند.
- لگن تحتفشار قرار بگیرد بهطوریکه احساس کنید جنین به این ناحیه فشار وارد میکند.
- بخشهای انتهایی شکم دچار گرفتگی شوند.
- دچار اسهال، استفراغ یا حالت تهوع شوید.
- کمردرد مداوم داشته باشید.
- صورت، پا و دست دچار تورم شوند.
- احساس کنید اجسام را تار میبینید.
زایمان زودرس برای نوزادان چه عوارضی دارد؟
هرچقدر زایمان زودتر از زمان موعد رخ دهد، احتمال اینکه مشکلات پزشکی در نوزاد بیشتر شود زیاد است. نوزادی که از زمان مقرر زودتر به دنیا آمده پس از تولد این علائم را نشان میدهد:
- مشکلات تنفسی
- وزن پایین
- چربی کم بدن
- نامتعادل بودن دمای بدن
- فعالیت کمتر از حالت طبیعی
- مشکلات حرکتی و هماهنگی
- مشکلات تغذیهای
- پوست غیرطبیعی
- کمبود رفلکس برای مکید و بلعیدن
- خونریزی مغزی
- خونریزی ریوی
- افت قند خون
- عفونت خون باکتریایی
- کمخونی
- سندرم دیسترس تنفسی نوزاد
راه های پیشگیری از زایمان زودرس
اگر قبل از تولد نوزاد تحت نظر پزشک متخصص مراقبتهای لازم را رعایت کنید، تولد نوزاد نارس بهطور قابلتوجهی کاهش پیدا میکند. از جمله اقدامات مهم پیشگیری از زایمان زودرس عبارت اند از:
- داشتن رژیم غذایی سالم قبل و حین بارداری
- نوشیدن آب به مقدار زیاد
- عدم مصرف دخانیات، سیگار، قلیان و…قبل و حین بارداری
- عدم مصرف داروهای خودسرانه
- ورزش روزانه حدود ۳۰ دقیقه
- تحت نظر پزشک قرار گرفتن در صورت نارس متولد شدن یکی از والدین
- برخورداری از وزن متعادل
- رعایت فاصله ۱۸ ماه بین بارداریها
- مصرف مکملهای ویتامینی با تجویز پزشک
مراجعه به پزشک
همانطور که توضیح دادیم عوامل زیادی سبب زایمان زودرس میشود؛ از همین رو چنانچه علائمی از زایمان زودرس را مشاهده کردید حتماً به پزشک متخصص مراجعه کنید. خانم دکتر میترا عبدلی متخصص زنان، زایمان و نازایی با ارائه راهکارهایی میتواند از رخ دادن زایمان زودرس به شما کمک کند. خانم دکتر عبدلی با ۱۳ سال سابقه فعالیت درزمینهٔ زنان و زایمان توانستهاند بهعنوان پزشک نمونه زنان و زایمان در سال ۱۳۹۳ انتخاب شوند. برای دریافت نوبت ویزیت و کسب مشاوره آنلاین میتوانید با شمارههای درج شده در سایت تماس بگیرید.
