سندرم پیش از قاعدگی و درمان
سندرم پیش از قاعدگی یا PMS را می‌توان ترکیبی از نشانه‌ها و علائم فیزیکی و روانی دانست که فرد قبل از قاعدگی با آن مواجه می‌شود. همچنین ممکن است این علائم تا چند روز پس از شروع قاعدگی نیز باقی بماند و بر روی زندگی و فعالیت‌های روزانه فرد تاثیر بگذارد. از نمونه علائمی که ممکن است سندرم قبل از قاعدگی به همراه داشته باشد، می‌توان به درد سینه، گرفتگی عضلات، نفخ و آسیب روانی مثل افسردگی، تحریکپذیری و … اشاره کرد.
این علائم معمولا هر ماه حدود دو هفته قبل از شروع قاعدگی ظاهر می‌شوند و باعث بروز ناراحتی‌های جسمی و روانی می‌گردند و در زندگی روزمره اختلال ایجاد می‌کنند. علل گوناگونی در بروز این سندرم نقش دارد؛ اما مهمترین عامل، تغییراتی است که در این دوره در چرخه هورمونی رخ می‌دهد. این تغییرات باعث ایجاد اختلالاتی در سایر نقاط بدن نیز می‌شوند.
با این حال درمان‌هایی برای سندرم پیش از قاعدگی وجود دارد که برای هر فرد با توجه به علائم موجود در آن شخص توسط پزشک زنان توصیه می‌شود. این درمان‌ها می‌توانند شامل درمان‌های دارویی، یا تغییراتی در سبک زندگی که منجر به درمان و یا کاهش علائم در فرد می‌شوند، گردند.
نشانه‌ها و علائم سندرم قبل از قاعدگی
سندرم پیش از قاعدگی مانند دیگر بیماری‌ها علائم مختلفی دارد، همانطور که گفته شد این نشانه‌ها هم به صورت فیزیکی و هم به صورت روانی و عاطفی ممکن است در بدن ظاهر شوند. همچنین قابل ذکر است که این علائم در سنین مختلف متفاوت هستند. به طور معمول قابل پیش بینی است که هر فردی قبل از شروع قاعدگی، تجربه‌ایی از درد و تحریکپذیری را داشته باشد.
اما از مهمترین علائم سندرم پیش از قاعدگی باید به درد کمر، درد عضله، سردرد، گرفتگی عضلات، نفخ شکم، درد و تورم سینه، کاهش هماهنگی در حرکات، یبوست و یا اسهال، تاری دید و حساسیت غیر طبیعی به نور و آکنه اشاره کرد. همچنین از نظر عاطفی تجربیاتی وجود دارد، به طور مثال نوسانات خلقی سریع، تحریک پذیری و یا عصبانیت، بسیار شایع است.
دیگر علائم عاطفی در این سندرم شامل اضطراب، احساس بی‌قراری، سرگیجه، خستگی عمومی، ایجاد تغییرات در الگوی خواب، کاهش یا بی میلی جنسی، تغییرات در میل به غذا و اشتها، تمایل به گریه و گریه‌های ناگهانی، سختی در تمرکز خواهد بود. همچنین ممکن است در این دوران فرد علائمی از افسردگی را نیز مشاهده کند. اما نباید علائم سندرم پیش از قاعدگی و افسردگی را با هم اشتباه گرفت. پس در تشخیص آن باید دقت کافی داشت.
علل به وجود آمدن سندرم پیش از قاعدگی
برای علل سندرم پیش از قاعدگی نظریه‌ها و فرضیه‌های متعددی وجود دارد؛ اما این علل به طور قطع مشخص نشده‌اند. با این حال بیشتر مردم جامعه ممکن است ندانند که علل بروز سندرم پیش از قاعدگی از چیه؟ برای این دسته از افراد باید بگوییم، علل این اختلال، می‌تواند به تغییرات چرخه هورمونی، تغییرات شیمیایی مغز، اختلال این سیستم با هورمون‌ها، شرایط سلامت روانی هر فرد و سبک زندگی فرد باز گردد.
در تغییرات چرخه هورمونی شاهد تغییر سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون نیز هستیم. به طور طبیعی این هورمون‌ها دارای تغییراتی در طول چرخه قاعدگی هستند؛ اما در صورتی که پس از تخمکگذاری در ترشح این هورمون‌ها اختلال ایجاد شود منجر به بروز علائم این سندرم خواهند شد.
در سندرم پیش از قاعدگی هنگام تداخل استروژن و یا پروژسترون با انتقال دهنده‌های عصبی مثل سروتونین و نوراپی‌نفرین تغییراتی در خواب و خلق و خوی افراد ایجاد می‌شود. به طور مثال کاهش استروژن باعث آزاد شدن نوراپی‌نفرین شده و منجر به تضعیف خلق و خوی فرد می‌شود.
همچنین اختلالات روانی همچون اضطراب و افسردگی از جمله افسردگی پس از زایمان و اختلال دو قطبی می‌تواند زمینه‌ای برای بروز علائم این سندرم باشد. علاوه بر آن عوامل بالقوه سبک زندگی و عادات روزانه هر فرد شدت این علائم را بیشتر می‌کنند. به طور مثال سیگار کشیدن، خوردن غذاهای پرچرب، پرنمک یا بسیار شیرین، کمبود خواب، عدم فعالیت بدنی منظم روزانه در این اختلال موثر خواهند بود.
نحوه تشخیص اختلال سندرم قاعدگی
پزشک متخصص برای تشخیص سندرم پیش از قاعدگی، علائمی که فرد در طی آن تجربه می‌کند را بررسی می‌نماید. همچنین برای تشخیص علت بروز این اختلال، شروع و مدت زمان مشاهده علائم و تاثیری که بر زندگی فرد می‌گذارد نیز مهم است. به طور معمول ممکن است در فرد، یک یا دو نشانه ناخوشایند حس شود اما نمی‌توان گفت این مشکل قطعا PMS است.
حداقل یکی از علائم این سندرم باید حدود 5 روز پس از چرخه قاعدگی رخ دهد و حدود 4 روز پس از پایان قاعدگی از بین برود. همچنین این علائم باید دست کم 3 ماه یا 3 دوره قاعدگی تجربه شوند، که در این صورت ممکن است PMS تشخیص داده شود.
برای تشخیص سندرم پیش از قاعدگی هیچ نوع آزمایش منحصر به فردی وجود ندارد و پزشک برای کسب اطلاعات در این رابطه، باید از بیمار سوالاتی را بپرسد. این سوالات شامل موارد زیر هستند:
- فاصله بین دوره‌های پریودی شما چند روز است؟
- مدت زمان خونریزی شما چند روز به طول می‌انجامد؟
- در دوران قاعدگی چه علائمی مشاهده می‌کنید؟
- زمان شروع و پایان علائم چه موقع است؟
- در چه زمانی علائم شدت می‌یابند و یا خفیف‌تر می‌شوند؟
- آیا بروز این علائم در زندگی شما اختلالی ایجاد کرده است؟ و چطور؟
از سوی دیگر همانطور که پیش از این نیز بیان نمودیم، سلامت روانی افراد نیز ممکن است باعث بروز این سندرم شوند. از آنجایی که امکان دارد اختلالات روانی به طور ژنتیکی باشند، در مورد سابقه خانوادگی هر فرد نیز باید سوالاتی پرسیده شود. زیرا ممکن است علائم عاطفی در این دوره دلایلی غیر از سندرم قبل از قاعدگی داشته باشند.
درمان سندرم قبل از پریودی
درمان قطعی برای سندرم پیش از قاعدگی وجود ندارد اما علائم آن بلافاصله پس از یائسگی از بین خواهند رفت. با این حال کارهای متنوعی می‌توان جهت کاهش و کنترل علائم آن انجام داد. برای مدیریت علائم خفیف می‌توان از تغییرات سبک زندگی و همچنین داروهای بدون نسخه استفاده کرد. در صورت بروز علائم شدیدتر نیاز است که حتما به پزشک متخصص مراجعه نمود.
داروها
همانطور که گفته شد داروی سندرم پیش از قاعدگی به طور منحصر به فرد، وجود ندارد. داروهایی که برای این اختلال تجویز می‌شوند، در واقع تنها علائم آن را کنترل می‌کنند. به طور مثال با استفاده از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ناپروکسن سدیم، ایبوپروفن، آسپرین و استامینوفن می‌توان درد سینه و دردهای قاعدگی را کاهش داد.
روش کنترل بارداری هورمونی نیز می‌تواند در درمان سندرم پیش از قاعدگی موثر باشد. به طوری که داروهایی که از تخمکگذاری جلوگیری می‌کنند علائمی چون حساسیت و درد را کاهش و تسکین می‌دهند. در این روش باید آزمایش‌هایی صورت گیرد تا نوع کنترل بارداری تعیین شود.
همچنین داروهای ضدافسردگی و ضداضطراب از جمله داروهای دسته‌ی مهار کننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین هستند. مثل داروهای فلوکستین، سرترالین و پاروکستین که در درمان اختلالات خلق و خوی در این دوره نیز می‌توان از آن‌ها استفاده کرد.
لازم به ذکر است که این داروها باید طبق دستوری که پزشک ارائه می‌دهد مصرف شوند. در نهایت نیز باید به دیورتیک‌ها اشاره کنیم که می‌توانند در درمان سندرم قبل از قاعدگی مورد استفاده قرار گیرند. همچنین این دسته از داروها، می‌توانند علائمی مثل نفخ و حساسیت سینه ر نیز، کاهش دهند.
تغییرات سبک زندگی
از مهمترین نوع تغییرات در سبک زندگی برای درمان سندرم پیش از قاعدگی، می‌توان به ورزش کردن منظم و استفاده از رژیم غذایی سالم، خواب زیاد و تمرینات تمدد اعصاب اشاره کرد. منظور از ورزش منظم، ورزش‌های قلبی متوسط هستند از جمله: دویدن، پیاده روی، دوچرخه سواری و شنا. بهتر است روزانه به مدت 30 دقیقه یکی از آن‌ها را انجام داد. این کار باعث می‌شود استرس کاهش یافته و اخلاق فرد بهبود یابد.
در تغییرات تغذیه‌ایی بهتر است مصرف غذاهای پر نمک، غذای چرب و شیرین، غذاهای دارای کافئین بالا کاهش یابد و همچنین به کم کردن الکل و نیکوتین در رژیم غذایی نیز، باید توجه کرد. در طول قاعدگی می‌توان با افزایش تعداد وعده‌های غذایی و کاهش مقدار غذا در هر وعده، از مشکلات روده مثل یبوست هم، جلوگیری کرد.
داشتن خواب کافی به مدت حداقل 8 ساعت تحریکپذیری و عصبانیت را کاهش می‌دهد. همچنین تمرینات یوگا و مدیتیشن و تمرینات تنفسی نیز غم و اندوه و استرس را از بین می‌برند.
ویتامین‌ها و مواد معدنی و مکمل‌ها
با تنظیم برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی و مکمل‌های گیاهی، می‌توان برخی از علائم سندرم پیش از قاعدگی را کاهش داد. مصرف کلسیم، منیزیم، امگا3 و امگا6، ویتامین B6 و مکمل‌های گیاهی نیز، در کنترل اضطراب و افسردگی موثر هستند.
جمع بندی
همانطور که در متن اشاره کردیم، سندرم پیش از قاعدگی که به آن PMS نیز گفته می‌شود، با بروز علائم فیزیکی و عاطفی ظاهر می‌شود و احساس ناراحتی را در انسان به وجود می‌آورد. علل متنوعی در بروز آن نقش دارند اما مهمترین عامل آن تغییرات هورمونی مثل افزایش استروژن و کاهش پروژسترون است.
همچنین درمان‌هایی جهت کاهش علائم این سندرم توصیه می‌شود. اما برای آنکه بتوان این مشکل را درمان کرد، باید حتما به پزشک متخصص مراجعه نمود. خانم دکتر میترا عبدلی متخصص زنان و زایمان، با بررسی علائم بروز این اختلال، بهترین روش درمان را به شما توصیه خواهد نمود.
سوالات متداول
- چه زمانی سندرم پیش از قاعدگی شروع می‌شود؟
علائم آن می‌تواند هر زمانی پس از تخمکگذاری نمایان شود. امکان دارد حداقل تا 5 روز پس از شروع قاعدگی نیز باقی بماند. به طور متوسط هر دوره قاعدگی 28 روز است و اگر در طول آن یکی از علائم تجربه شود احتمال PMS وجود دارد.
- چه زمانی بهتر است به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورتی که بروز علائم در زندگی روزمره و فعالیت‌های شما اختلال ایجاد کند و نتوان آن را مدیریت کرد، بهتر است به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید.
- بهترین روش درمان سندرم پیش از قاعدگی چیست؟
همان طور که گفته شده درمان قطعی برای این سندرم وجود ندارد و درمان‌های موجود برای کاهش علائم صورت می‌گیرند. با این حال برای انتخاب بهترین روش درمان سندرم پیش از قاعدگی، بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کرد.
https://www.healthline.com/health/premenstrual-syndrome#outlook
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/24288-pms-premenstrual-syndrome
